W artykule poruszę temat jedynie z punktu widzenia psa i jego sytuacji prawnej w trakcie rozwodu. Aspekt ten jest trudny, ale i ważny zarazem. Rozwód jest stresujący dla członków rodziny, także dla psa, ceniącego sobie stabilizację. Sytuacja może dotyczyć rozwodu pomiędzy małżonkami oraz rozstania w konkubinacie. Konkubinat w pewnym sensie imituje małżeństwo, z tą różnicą, iż nie ma formalnego zalegalizowania związku.
Jeśli dwoje ludzi postanawia się rozwieść, to pozostaje kwestia majątku do podziału. I choć wiemy, że pies nie jest rzeczą, to jednak stosuje się do niego przepisy odnoszące się do rzeczy, zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt z dnia 21.08.1997 (Dz.U.2019.122).
Art. 1. Ust. 1. u. o. z. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.
Ust. 2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.
Z jednej strony pies czy inne zwierzęta domowe podlegają dziedziczeniu i podziałowi majątku, czyli jako występująca w obrocie cywilnoprawnym rzecz ruchoma. Z drugiej strony pies traktowany jest jako istota żywa, członek rodziny, czym bardziej przypomina to traktowanie psów jak dzieci w sprawach rozwodowych, niż element majątku.
Przykład:
I Ns 338/14 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Słupsku z 2017-06-09.
"Przystępując do analizy czy pies stanowi element majątku stron Sąd zważył, że zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 21.08.1997 r. o ochronie zwierząt zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Przedmiotem sporu stron był pies domowy, nabyty w trakcie trwania związku małżeńskiego. Treść zacytowanego unormowania, rodzaj zwierzęcia i sposób opieki nad nim skłaniały Sąd do powzięcia przekonania, że nie powinien być traktowany jako występująca w obrocie cywilnoprawnym rzecz ruchoma. Nadto – w ocenie Sądu - wskazywana przez obie strony wartość psa na ok. 1.300-1.350 zł, przy jednoczesnym żądaniu rozliczenia udokumentowanych wydatków na leczenie psa, czyniła niecelowym ustalanie, że stanowi składnik majątku oraz rozliczanie nakładów z tego tytułu".
W przypadku sporu o opiekę nad psem po rozwodzie możliwe są dwa podejścia. Jedno zakłada sądzenie się jak o składnik majątku wspólnego, czyli jak o rzecz, gdyż zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego i ustawy o ochronie zwierząt, do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.
Drugie rozwiązanie, które warto uwzględnić biorąc pod uwagę, że pies jest zdolny do odczuwania cierpienia i przywiązuje się do człowieka, posiłkowanie się przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jak przy sprawowaniu opieki nad małoletnimi dziećmi.
Powinno się uwzględnić fakt większego przywiązania do jednego z małżonków, wybierając tego z nich, który ma większą więź emocjonalną z psem. Rozwiązanie zależy od byłych małżonków.
Podobnie jest w przypadku rozstania w konkubinacie. Nie możemy myśleć tylko o sobie, ale o pozostałym członkach rodziny. Jeśli para ma dzieci, to jest to dobry argument, bo pies ma pozytywny wpływ na wychowanie dzieci i powinien być przy nich, czyli tego z małżonków, który będzie sprawował nad dziećmi opiekę. Wszystko zależy jednak od indywidualnych uwarunkowań.
Jeśli pies został nabyty/adoptowany przez jednego z małżonków przed zawarciem małżeństwa to wówczas nie ma takiego sporu. Tak samo w przypadku ustanowienia rozdzielczości majątkowej małżeńskiej. Pies pozostaje z osobą, która nabyła/adoptowała psa.
Gdy pies został kupiony/adoptowany (np. pies ze schroniska, domu tymczasowego itp.) po zawarciu małżeństwa, stanowi majątek wspólny obojga małżonków i może nie mieć znaczenia, iż tylko jeden z małżonków widnieje w dokumentach adopcyjnych nabycia zwierzaka.
Przepisy dot. Rozwodu
Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25.02.1964 (Dz.U.2017.682).
Art. 56. § 1. k. r. o. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
§ 2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
§ 3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Więcej o prawach i obowiązkach właścicieli psów w książce:
Natalia Dobrowolska "Status prawny psa w Polsce. Poradnik praktyka psiarza", Poligraf 2018.
Autor / zdjęcie : Natalia Dobrowolska. Materiał chroniony prawami autorskimi.
Stan prawny na wrzesień 2019 r.
Zdjęcie: Wix.com All rights reserved.
YouTube: odsłuchaj
Zakazane jest publikowanie treści książki, zdjęć, rysunków, grafiki i artykułów bez zgody autora. Jeśli cytujesz fragment, nie zmieniaj jego treści i zaznacz czyje to dzieło - imię i nazwisko autora i nazwa publikacji czy książki z datą wydania, a jeśli powołujesz się na artykuł to dodatkowo dodaj link do strony.